Πότε χρειάζονται νευρολογική εκτίμηση τα προβλήματα μνήμης;
Η ικανότητα αποθήκευσης και ανάκτησης νέων πληροφοριών αποτελεί το θεμελιώδες γνώρισμα της ανθρώπινης μνήμης. Αυτή η σημαντική νοητική λειτουργία μας επιτρέπει να αποκτούμε γνώσεις και εμπειρίες, μπορεί όμως να διαταραχθεί από ένα πλήθος αιτιών.
Γράφει ο νευρολόγος Ανδρέας Π. Μούστρης
Κατηγορία: Άρθρα και εξελίξεις
Αν και υπάρχουν αρκετά είδη μνήμης (τα οποία μπορούν να εξασθενήσουν μεμονωμένα ή σε συνδυασμό), στην πράξη προβλήματα εμφανίζονται συχνότερα στην αυτοβιογραφική μνήμη. Η τελευταία είναι υπεύθυνη για την καταγραφή της καθημερινότητάς μας: τι φάγαμε για πρωινό, με ποιον συναντηθήκαμε το περασμένο Σάββατο, πού βάλαμε τα γυαλιά μας. Επομένως, εάν για κάποιο λόγο αυτό το είδος μνήμης εξασθενήσει επιλεκτικά, οι πάσχοντες τείνουν να χάνουν αντικείμενα, να λησμονούν το περιεχόμενο πρόσφατων συζητήσεων, να επαναλαμβάνουν συνεχώς τις ίδιες ερωτήσεις, κτλ.
Η συνδρομή του νευρολόγου θα πρέπει να αναζητείται όταν τα προβλήματα μνήμης:
- εμφανίζονται σταθερά και επιδεινώνονται βραδέως
- είναι αρκετά έντονα ώστε να έχουν επίπτωση στη λειτουργικότητα
- εισβάλλουν απότομα, με θορυβώδη τρόπο
- συνοδεύονται από μεταβολές του συναισθήματος, της συμπεριφοράς ή άλλα νευρολογικά συμπτώματα
- προβληματίζουν την οικογένεια ή άτομα του περιβάλλοντος, αλλά ο ασθενής δεν συνειδητοποιεί την ύπαρξή τους
Πώς γίνεται το τεστ μνήμης;
Το τεστ μνήμης αποτελεί τμήμα της γενικότερης διερεύνησης των συμπτωμάτων έκπτωσης των νοητικών λειτουργιών στο νευρολογικό ιατρείο. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση έχει τους εξής στόχους:
- την εξακρίβωση του βαθμού εξασθένησης της μνήμης και των αντίστοιχων επιπτώσεων στη καθημερινότητα
- τον έλεγχο για ενδεχόμενα προβλήματα σε άλλες γνωστικές λειτουργίες (εκτός της μνήμης)
- τη συστηματική διερεύνηση και αντιμετώπιση των πιθανών υποκείμενων αιτιών
Η εξέταση ξεκινά με λήψη του ατομικό ιστορικού του εξεταζόμενου και συνεπικουρείται από την άντληση πληροφοριών από μέλη της οικογένειας. Συνήθεις ερωτήσεις που θα κάνει ο νευρολόγος είναι οι εξής:
- Πότε εμφανίστηκαν οι δυσκολίες στη μνήμη;
- Πως εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου;
- Ποια πράγματα «ξεχνιούνται» συνήθως; Δώστε κάποια παραδείγματα.
- Πως είναι η καθημερινότητά σας; Έχει επηρεαστεί από τις δυσκολίες στη μνήμη; Έχουν αλλάξει οι δραστηριότητές σας τον τελευταίο καιρό;
- Πώς είναι η διάθεση και ο ύπνος;
- Συνέβη πρόσφατα κάποιο στρεσογόνο γεγονός;
- Υπάρχουν γνωστά προβλήματα υγείας, νευρολογικής ή άλλης αιτιολογίας;
- Παίρνετε φάρμακα, συμπληρώματα ή σκευάσματα για κάποιο λόγο;
- Υπάρχουν ή υπήρξαν άτομα στην οικογένεια με κάποιο νευρολογικό πρόβλημα, και αν ναι, τι είδους ήταν και σε τι ηλικία εμφανίστηκε;
Το επόμενο βήμα περιλαμβάνει τη διενέργεια της αντικειμενικής νευρολογικής εξέτασης και ακολούθως πραγματοποιείται το κατεξοχήν “τεστ μνήμης”. Πρόκειται για μια σειρά από δοκιμασίες που εμπεριέχονται σε ειδικές προτυποποιημένες κλίμακες. Η επίδοση στις δοκιμασίες αυτές παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με το αν υπάρχει ενδεχόμενο πρόβλημα σε μία ή περισσότερες νοητικές λειτουργίες. Πολλά άτομα νιώθουν άγχος κατά τη διάρκεια των τεστ, με αποτέλεσμα οι απαντήσεις που δίνουν να μην αντανακλούν την πραγματική κατάσταση των γνωστικών τους λειτουργιών. Ο νευρολόγος φροντίζει να είναι καθησυχαστικός και συνεκτιμά την ύπαρξη άγχους, κούρασης ή αδυναμίας συγκέντρωσης. Επισημαίνεται ωστόσο, ότι, τα αποτελέσματα των νευροψυχολογικών τεστ βοηθούν στη διερεύνηση των γνωστικών προβλημάτων, αλλά δεν θέτουν από μόνα τους τη διάγνωση.
Θα χρειαστούν εργαστηριακές εξετάσεις;
Πολλές φορές, η αιτία των δυσκολιών στη μνήμη καθίσταται σαφής με τα προηγούμενα διαγνωστικά βήματα και επομένως δεν διενεργείται περαιτέρω έλεγχος. Σε κάποιες περιπτώσεις, είναι αναγκαίο να πραγματοποιηθούν ορισμένες εξετάσεις. Συνήθως πρόκειται για αξονική ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και αιματολογικό έλεγχο (γενική αίματος, βιοχημικές, θυρεοειδικές ορμόνες και επίπεδα βιταμίνης B12). Λιγότερο συχνά, μπορεί να χρειαστούν επιπρόσθετες, πιο εξειδικευμένες εξετάσεις ή και παραπομπή για διερεύνηση σε νοσοκομειακό περιβάλλον.