Κινητικές διακυμάνσεις στη νόσο Parkinson: μια θεραπευτική πρόκληση
Η νόσος Parkinson είναι η δεύτερη συχνότερη νευροεκφυλιστική πάθηση μετά τη νόσο Alzheimer. Αν και το πιο γνωστό της χαρακτηριστικό είναι ο τρόμος (τρέμουλο) των χεριών ή δακτύλων, τα σημαντικότερα προβλήματα πηγάζουν από τη βραδύτητα κινήσεων, την αστάθεια βάδισης και ορισμένα μη-κινητικά συμπτώματα. Οι υπάρχουσες φαρμακευτικές προσεγγίσεις είναι αρκετά αποτελεσματικές, αλλά στα προχωρημένα στάδια παραμένουν αρκετές θεραπευτικές προκλήσεις.
Γράφει ο νευρολόγος Ανδρέας Π. Μούστρης
Κατηγορία: Άρθρα και εξελίξεις
Ένα από τα κυριότερα προβλήματα της μακροχρόνιας θεραπείας, είναι η εμφάνιση κινητικών διακυμάνσεων κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι διακυμάνσεις σχετίζονται με το μικρό χρόνο δράσης της L-Dopa, της βασικής ουσίας που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της νόσου. Η L-Dopa αποτελεί πρόδρομο μόριο της ντοπαμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που είναι αναγκαίος για τα κινητικά κυκλώματα του εγκεφάλου και μειώνεται στη νόσο Parkinson. Ωστόσο, κάθε δόση L-Dopa (με τη μορφή χαπιού) απομακρύνεται γρήγορα από την κυκλοφορία του αίματος, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να χρειάζεται να παίρνουν από 3 (στην αρχή της νόσου) έως και 6 δόσεις (σε προχωρημένα στάδια) ημερησίως.
Οι κινητικές διακυμάνσεις εκδηλώνονται με ποικίλους τρόπους. Μπορούν να λάβουν τη μορφή υπερβολικών ακούσιων κινήσεων (συνήθως όταν τα επίπεδα της L-Dopa στο αίμα είναι υψηλά) ή επεισοδίων κατά τα οποία η κινητική δραστηριότητα “παγώνει”. Τα τελευταία ονομάζονται επεισόδια “off”. Για την αντιμετώπισή τους, έλαβαν έγκριση από τον αμερικανικό οργανισμό τροφίμων και φαρμάκων (FDA) 2 νέες, πολλά υποσχόμενες θεραπείες: η ιστραδεφυλλίνη και η εισπνεόμενη L-Dopa.
Ιστραδεφυλλίνη (istradefylline)
Η ιστραδεφυλλίνη (εμπορική ονομασία Nourianz) έχει ιδιαίτερο μηχανισμό δράσης, ανταγωνιζόμενη επιλεκτικά τους υποδοχείς αδενοσίνης Α2Α. Βρίσκεται υπό ανάπτυξη εδώ και αρκετά έτη και στην Ιαπωνία κυκλοφορεί από το 2013.
- Η έγκρισή της βασίστηκε σε 4 μελέτες, στις οποίες συμμετείχαν συνολικά 1143 ασθενείς που λάμβαναν ήδη L-Dopa.
- Η προσθήκη ιστραδεφυλλίνης στην αγωγή οδήγησε σε βελτίωση των επεισοδίων off στο 44.7% των ασθενών.
- Οι συχνότερες παρενέργειες είναι οι ακόλουθες:
- εμφάνιση ή επιδείνωση δυσκινησιών
- ζάλη
- δυσκοιλιότητα
- ναυτία
- αϋπνία
- οπτικές ψευδαισθήσεις
- Η ιστραδεφυλλίνη διατίθεται σε χάπια των 20 και 40mg.
Εισπνεόμενη L-Dopa (Inbrija)
Όπως αναφέρθηκε, η L-Dopa αποτελεί τη βάση της θεραπείας της νόσου Parkinson. Μέχρι στιγμής, χορηγείται είτε με τη μορφή χαπιών, είτε με τη μορφή γέλης που εγχύεται απευθείας στο λεπτό έντερο μέσω ειδικού μηχανισμού, χειρουργικά εμφυτευμένου (Duodopa). Η ανάπτυξη της νέας, εισπνεόμενης μορφής, επιτρέπει με μη επεμβατικό τρόπο την ταχύτατη απορρόφηση του φαρμάκου για την αντιμετώπιση των “off” επεισοδίων.
- Η αποτελεσματικότητα του Inbrija τεκμηριώθηκε στη μελέτη SPAN-PD, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 300 ασθενείς.
- Η δράση της εισπνεόμενης L-Dopa εμφανίστηκε σε κάποιους ασθενείς εντός 10 λεπτών.
- Το σκεύασμα (εμπορική ονομασία Inbrija) διατίθεται με τη μορφή κάψουλας, το περιεχόμενο της οποίας εισπνέεται με ειδική συσκευή.
- Οι συνηθέστερες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι:
- βήχας
- λοίμωξη αναπνευστικού
- δυσκινησίες
- αλλαγή χρώματος των πτυέλων