Τι είναι η οσφυονωτιαία παρακέντηση;
Ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός περιβάλλονται από ένα διαυγές υγρό με προστατευτικό και υποστηρικτικό ρόλο, το οποίο ονομάζεται εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ρέει ανεμπόδιστα από το εσωτερικό του εγκεφάλου όπου παράγεται, προς τον υπαραχνοειδή χώρο στην επιφάνειά του, όπου και απορροφάται. Με την οσφυονωτιαία παρακέντηση, αντλούνται πληροφορίες για την πίεση και τη σύσταση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, οι οποίες χρησιμεύουν στη διάγνωση ενός πλήθους νευρολογικών νοσημάτων.
Γράφει ο νευρολόγος Ανδρέας Π. Μούστρης
Κατηγορία: Άρθρα και εξελίξεις
Η όλη διαδικασία έχει ομοιότητες με την επισκληρίδιο αναισθησία που πραγματοποιείται προ του τοκετού. Διενεργείται σε νοσοκομειακό περιβάλλον και διαρκεί συνήθως περί τα 30 λεπτά.
Γιατί γίνεται η οσφυονωτιαία παρακέντηση;
Η οσφυονωτιαία παρακέντηση πραγματοποιείται για διαγνωστικούς ή θεραπευτικούς λόγους:
- Για τη διάγνωση λοιμώξεων του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (π.χ. μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα) ή καρκινωματώδους επινέμησης των μηνίγγων.
- Για τη διάγνωση υπαραχνοειδούς αιμορραγίας όταν η αξονική τομογραφία εγκεφάλου είναι αρνητική.
- Για την άντληση στοιχείων που βοηθούν στη διάγνωση παθήσεων όπως η Σκλήρυνση κατά Πλάκας, το σύνδρομο Guillain-Barre, παρανεοπλασματικά σύνδρομα, κτλ.
- Προκειμένου να αφαιρεθεί μια ποσότητα υγρού (π.χ. για τη διάγνωση του Υδροκεφάλου Φυσιολογικής Πίεσης).
- Για να χορηγηθούν φάρμακα ή σκιαγραφικές ουσίες απευθείας στον υπαραχνοειδή χώρο.
- Για τη μέτρηση της ενδοκράνιας πίεσης.
Ποιες είναι οι αντενδείξεις της οσφυονωτιαίας παρακέντησης;
Κατά κανόνα, η οσφυονωτιαία παρακέντηση δεν διενεργείται, όταν:
- Υπάρχει χωροκατακτητική εξεργασία που αυξάνει την ενδοκράνια πίεση (π.χ. όγκος, αιμάτωμα, απόστημα).
- Υπάρχει διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος (λήψη αντιπηκτικών, σοβαρή θρομβοπενία, κτλ).
- Υπάρχει λοίμωξη στο δέρμα της οσφύος (στο σημείο της παρακέντησης).
- Υπάρχουν συγγενείς ανωμαλίες της οσφυοϊεράς μοίρας της σπονδυλικής στήλης (π.χ. μηνιγγομυελοκήλη).
Πώς γίνεται η οσφυονωτιαία παρακέντηση;Πριν τη διαδικασία, ο ιατρός θα ελέγξει για την ενδεχόμενη ύπαρξη αντενδείξεων. Εφόσον αυτές αποκλειστούν και έχει τη συγκατάθεσή σας για την πραγματοποίηση της εξέτασης, θα σας δώσει οδηγίες για το πώς να συνεργαστείτε και θα σας εξηγήσει τι να περιμένετε. Η οσφυονωτιαία παρακέντηση μπορεί να πραγματοποιηθεί με τον ασθενή είτε σε καθιστή είτε σε πλάγια κατακεκλιμένη θέση, με την τελευταία να προτιμάται. Ο εξεταζόμενος ξαπλώνει στο πλάι με τα πόδια λυγισμένα και το κεφάλι σε κάμψη, ώστε η σπονδυλική στήλη να κυρτωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο. Η “εμβρυική” αυτή θέση έχει ιδιαίτερη σημασία για την επιτυχία της παρακέντησης, καθώς αυξάνει τις αποστάσεις ανάμεσα στις αποφύσεις των σπονδύλων και καθιστά την είσοδο της βελόνας ευκολότερη. Πολλές φορές, η διατήρηση της στάσης γίνεται με τη βοήθεια νοσηλευτή/νοσηλεύτριας.
Ο ιατρός αρχικά εφαρμόζει αντισηψία στο δέρμα της οσφυικής μοίρας του ασθενούς και στη συνέχεια πραγματοποιεί τοπική αναισθησία. Ακολούθως, η βελόνα προωθείται στον υπαραχνοειδή χώρο, συνήθως μεταξύ του 3ου και 4ου οσφυικού σπονδύλου. Ενίοτε, η προώθηση της βελόνας συνοδεύεται από μικρής διάρκειας πόνο ή αίσθημα ηλεκτρικού ρεύματος-τίναγμα του ενός ποδιού (οφειλόμενα στην επαφή της βελόνας με τις ρίζες των νεύρων που πορεύονται στον υπαραχνοειδή χώρο). Αν και τα παραπάνω μπορούν να ξαφνιάσουν, είναι σημαντικό ο εξεταζόμενος να παραμείνει ακίνητος στην ενδεικνυόμενη στάση. Όταν ολοκληρωθεί η συλλογή του εγκεφαλονωτιαίου υγρού (συνήθως λίγα ml) η βελόνα αφαιρείται και το δέρμα καλύπτεται προσωρινά με μια μικρή γάζα. Μετά το πέρας της παρακέντησης, συστήνεται η παραμονή του εξετασθέντος σε ύπτια θέση (ξαπλωμένος) για κάποιες ώρες. Εφόσον δεν συντρέχει λόγος νοσηλείας, οι ασθενείς μπορούν συνήθως να επιστρέψουν στο σπίτι τους με συνοδεία την ίδια ημέρα. |
Ποιες είναι οι επιπλοκές της οσφυονωτιαίας παρακέντησης;
Η οσφυονωτιαία παρακέντηση είναι, σε γενικές γραμμές, μια ασφαλής εξέταση. Επιπλοκές παρατηρούνται στη μειοψηφία των περιπτώσεων και υποστρέφουν συνήθως σε σύντομο χρονικό διάστημα. Σοβαρές επιπλοκές συμβαίνουν σπάνια.
- Πονοκέφαλος: εμφανίζεται στο 10-30% των περιπτώσεων (συνήθως εντός των πρώτων 48ωρών) και οφείλεται σε διαρροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού από το σημείο τρώσης της σκληράς μήνιγγας. Πρόκειται για πονοκέφαλο με ορθοστατικά χαρακτηριστικά: εισβάλλει σε καθιστή ή όρθια θέση και υποχωρεί στην ύπτια θέση. Μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία, εμβοές και οπτικές διαταραχές. Αντιμετωπίζεται με λήψη άφθονων υγρών, παυσίπονα και κατάκλιση. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, υποχωρεί εντός λίγων ημερών.
- Οσφυαλγία: ο πόνος στη μέση μπορεί να εντοπίζεται κυρίως στο σημείο της παρακέντησης ή να αντανακλά προς τα πόδια. Όπως και ο πονοκέφαλος, συνήθως υποχωρεί εντός ημερών.
- Άλλες:
- τοπική λοίμωξη ή μηνιγγίτιδα
- επισκληρίδιο νωτιαίο αιμάτωμα
- εγκολεασμός
- αραχνοειδίτιδα