Τι είναι οι ολιγοκλωνικές ζώνες;
Ο όρος “ολιγοκλωνικές ζώνες” αναφέρεται σε μια ομάδα ανοσοσφαιρινών (αντισωμάτων) που ανευρίσκονται στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (το υγρό που περιβάλλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό) σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις. Ο συχνότερος λόγος που αναζητάται η παρουσία τους, είναι η διάγνωση της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας.
Γράφει ο νευρολόγος Ανδρέας Π. Μούστρης
Κατηγορία: Σκλήρυνση κατά Πλάκας & Απομυελινωτικές Παθήσεις
Προκειμένου να πραγματοποιηθεί ο έλεγχος για ολιγοκλωνικές ζώνες, διενεργείται οσφυονωτιαία παρακέντηση, με την οποία λαμβάνεται μικρή ποσότητα εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Συγχρόνως, λαμβάνεται ορός με απλή αιμοληψία. Και τα δύο δείγματα (ΕΝΥ και ορός) είναι αναγκαία προκειμένου να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για την προέλευση των ζωνών. Κατά κανόνα, η εξέταση συνοδεύεται και από άλλες μετρήσεις, όπως ο δείκτης IgG και ο δείκτης αλβουμίνης.
Ποιοι είναι οι τύποι ολιγοκλωνικών ζωνών;
Με βάση τη συγκριτική ερμηνεία των αποτελεσμάτων (ΕΝΥ σε σχέση με τον ορό) διακρίνονται 5 πιθανοί τύποι ολιγοκλωνικών ζωνών:
- Τύπος 1: Απουσία ζωνών στα δείγματα (αρνητικό αποτέλεσμα).
- Τύπος 2: Παρατηρούνται ζώνες μόνο στο ΕΝΥ.
- Τύπος 3: Παρατηρούνται ζώνες και στα δύο δείγματα, αλλά περισσότερες στο ΕΝΥ.
- Τύπος 4: Παρατηρούνται ταυτόσημες ολιγοκλωνικές ζώνες σε ορό και ΕΝΥ.
- Τύπος 5: Παρατηρούνται ταυτόσημες ζώνες σε ορό και ΕΝΥ, αλλά είναι μονοκλωνικές.
Οι τύποι 2 και 3 σχετίζονται με κατ’ εξοχήν νευρολογικές παθήσεις. Υποδηλώνουν την παραγωγή αντισωμάτων (ορατών ως ζωνών) εντός του κεντρικού νευρικού συστήματος, κάτι που ονομάζεται ενδοθηκική ή ενδορραχιαία σύνθεση ανοσοσφαιρινών. Αντίθετα, στους τύπους 4 και 5, τα αντισώματα παράγονται εκτός του νευρικού συστήματος και μεταφέρονται στο ΕΝΥ με την κυκλοφορία του αίματος. Ο τύπος 4 υποδηλώνει συστηματική φλεγμονή, ενώ ο τύπος 5 σχετίζεται με μονοκλωνικές γαμμαπάθειες ή πολλαπλό μυέλωμα (αιματολογικές παθήσεις).
Ολιγοκλωνικές Ζώνες
Απεικόνιση ολιγοκλωνικών ζωνών με ισοηλεκτρική εστίαση και ανοσοκαθήλωση. Η αριστερή στήλη σε κάθε εικόνα αναπαριστά τα αποτελέσματα της εξέτασης του ορού (Ο) και η δεξιά του εγκεφαλονωτιαίου υγρού (Ε). Τα βέλη υποδεικνύουν επιλεγμένες ζώνες στα δείγματα (φαίνονται ως οριζόντιες γραμμές). ΙΙ : Ζώνες τύπου 2 (απουσία στον ορό, αρκετές στο ΕΝΥ), III: Ζώνες τύπου 3 (παρουσία και στα δύο δείγματα, αλλά επιπλέον στο ΕΝΥ), IV: Ζώνες τύπου 4 (πανομοιότυπες ζώνες σε ορό και ΕΝΥ). |
Σε ποιες παθήσεις παρατηρούνται ολιγοκλωνικές ζώνες;
Η συχνότερη νόσος που σχετίζεται με ολιγοκλωνικά αντισώματα είναι η Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Μεταξύ 70% και 90% των πασχόντων εμφανίζουν ζώνες τύπου 2 ή 3, συνήθως δια βίου. Η παρουσία τους οφείλεται στο γεγονός ότι η ΣΚΠ χαρακτηρίζεται από φλεγμονώδεις διεργασίες εντοπισμένες στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Ωστόσο, πολλές άλλες παθήσεις μπορούν να οδηγήσουν στην ενδοθηκική ανάπτυξη ολιγοκλωνικών αντισωμάτων, όπως:
- Λοιμώξεις του Νευρικού Συστήματος
- Νευροσύφιλη
- Νόσος Lyme
- Φυματιώδης μηνιγγοεγκεφαλίτιδα
- HTLV-1 μυελοπάθεια
- VZV εγκεφαλίτιδα
- Υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτιδα (SSPE)
- Αυτοάνοσα νοσήματα και αγγειίτιδες
- Νοσος Behcet
- Σαρκοείδωση
- Λύκος του ΚΝΣ
- Φλεγμονώδεις, μεταλοιμώδεις και παρανεοπλασματικές νόσοι
- Οπτική νευρομυελίτιδα (νοσος Devic)
- Οξεία διάσπαρτη εγκεφαλομυελίτιδα (ADEM)
- Μεταιχμιακή εγκεφαλίτιδα
