Η μετωποκροταφική άνοια είναι η τέταρτη συχνότερη μορφή άνοιας, έχει όμως αρκετές ιδιαιτερότητες: τείνει να εμφανίζεται σε νεότερες ηλικίες, τα πρώτα συμπτώματα συχνά παρερμηνεύονται ως ψυχιατρικές διαταραχές και η συμμετοχή γενετικών παραγόντων είναι μερικές φορές ισχυρή. Το κύριο χαρακτηριστικό της είναι η προοδευτική εκφύλιση των μετωπιαίων και κροταφικών λοβών του εγκεφάλου.
Οι δυνητικά αναστρέψιμες άνοιες αποτελούν μια ομάδα παθήσεων για τις οποίες υπάρχουν θεραπείες που σταματούν την εξέλιξη ή οδηγούν στην υποστροφή των συμπτωμάτων.
Η νόσος Alzheimer αποτελεί τον κυριότερο εκπρόσωπο μιας ομάδας νευροεκφυλιστικών νοσημάτων που προκαλούν άνοια. Ξεκινά συνήθως με διαταραχή της πρόσφατης μνήμης και επιδεινώνεται σταδιακά σε διάστημα ετών.
Ο υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης χαρακτηρίζεται από διαταραχή της βάδισης, έκπτωση των νοητικών λειτουργιών και σφιγκτηριακή δυσλειτουργία (ακράτεια ούρων). Αποτελεί σημαντικό αίτιο δυνητικά αναστρέψιμης άνοιας.
Οι μη-αναστρέψιμες άνοιες είναι εκείνες για τις οποίες δεν υπάρχει αιτιολογική (ριζική) θεραπεία. Στις περιπτώσεις αυτές, η αντιμετώπιση είναι συμπτωματική: χορηγούνται φάρμακα που βελτιώνουν τα συμπτώματα, όμως οι υποκείμενοι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί συνεχίζουν να δρουν, με αποτέλεσμα την προοδευτική επιδείνωση της κλινικής εικόνας.
Οι ασθενείς με άνοια βρίσκονται σε σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο για μη ασφαλή οδήγηση και θα πρέπει να εξετάσουν σοβαρά το ενδεχόμενο παύσης της οδήγησης.
Με την πρόοδο της ηλικίας, ορισμένες νοητικές λειτουργίες εξασθενούν σταδιακά. Φυσιολογικά, οι μεταβολές αυτές δεν φθάνουν ποτέ σε βαθμό πρόκλησης αντικειμενικών προβλημάτων στην καθημερινότητα. Το κριτήριο αυτό είναι σημαντικό για τη διάκριση της έκπτωσης της μνήμης των ηλικιωμένων από μια αρχόμενη άνοια, όπως η νόσος Alzheimer.
Η αγγειακή άνοια είναι ο τύπος της άνοιας που οφείλεται σε μεταβολές στην παροχή αίματος και οξυγόνου στον εγκέφαλο διαμέσου των αγγείων που τον αρδεύουν. Αποτελεί τη 2η συχνότερη μορφή άνοιας μετά τη νόσο Alzheimer.
Η άνοια με σωμάτια Lewy είναι μια συχνή μορφή άνοιας. Χαρακτηρίζεται από προοδευτική έκπτωση των νοητικών λειτουργιών, κινητικές διαταραχές, επίμονες οπτικές ψευδαισθήσεις και διακυμάνσεις του επιπέδου συνείδησης. Τα κινητικά συμπτώματά της μοιάζουν με εκείνα της νόσου Parkinson.
Mνήμη είναι η ικανότητα του εγκεφάλου να αποθηκεύει και να ανακτά νέες πληροφορίες μέσα από τις διάφορες εμπειρίες. Αποτελεί βασικό στοιχείο της διαδικασίας της μάθησης. Υπάρχουν πολλά είδη μνήμης, όπως υπάρχουν και πολλές παθήσεις που μπορούν να τη διαταράξουν.
Aπό τη σκοπιά της θεραπευτικής, οι άνοιες μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε δύο ομάδες: εκείνες για τις οποίες υπάρχει αιτιολογική θεραπεία (αναστρέψιμες) και εκείνες για τις οποίες δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία (μη-αναστρέψιμες)...
Με τον όρο άνοια (Dementia) χαρακτηρίζεται μια κατάσταση κατά την οποία αναπτύσσονται συμπτώματα εξασθένησης των νοητικών λειτουργιών: για παράδειγμα στη μνήμη, στο λόγο, στην αντίληψη ή στην κρίση. Ισοδύναμες ονομασίες είναι το «ανοϊκή συνδρομή» και το «μείζονα νευρογνωστική διαταραχή»(Major Neurocognitive Disorder).
Ο όρος «Ήπια Γνωστική Διαταραχή» χαρακτηρίζει την εξασθένηση των νοητικών λειτουργιών σε βαθμό μεγαλύτερο από τον αναμενόμενο για την ηλικία, όχι όμως στο βαθμό που απαιτείται προκειμένου να τεθεί η διάγνωση άνοιας. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να εμφανίζει επίμονη, μικρού βαθμού έκπτωση στη μνήμη, η οποία να τεκμηριώνεται κατά τη νευρολογική εξέταση, αλλά ανταποκρίνεται στις καθημερινές υποχρεώσεις χωρίς ιδιαίτερο πρόβλημα.
Η μνήμη μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά από ένα πλήθος φαρμάκων, κατά κανόνα με δοσοεξαρτώμενο τρόπο. Στο άρθρο αυτό εξετάζονται τα συχνότερα υπεύθυνα φάρμακα.
Η παροδική σφαιρική αμνησία είναι μια νοσολογική οντότητα που χαρακτηρίζεται από την αιφνίδια εγκατάσταση μεμονωμένης διαταραχής της μνήμης. Είναι ασυνήθης διαταραχή και προσβάλλει κυρίως άτομα άνω των 50 ετών. Τα συμπτώματα εμφανίζονται εντός λεπτών και υποχωρούν χωρίς θεραπευτική παρέμβαση, συνήθως μέσα σε λίγες ώρες. Παρά την αιφνίδια εισβολή και τη θορυβώδη κλινική εικόνα, η παροδική σφαιρική αμνησία είναι, σε γενικές γραμμές, μια καλοήθης διαταραχή.
