Λευκοεγκεφαλοπάθεια CADASIL

Τι είναι η CADASIL;

Η CADASIL είναι μια σπάνια γενετική (κληρονομική) πάθηση των αγγείων. Η ονομασία της είναι ακρωνύμιο των λέξεων Cerebral Autosomal Dominant Arteriopathy with Subcortical Infarcts and Leukoencephalopathy (Εγκεφαλική Αυτοσωμική Επικρατητική Αρτηριοπάθεια με Υποφλοιώδη Έμφρακτα και Λευκοεγκεφαλοπάθεια). Αποτελεί σημαντικό αίτιο εμφάνισης πολλαπλών αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και άνοιας σε νέες ηλικίες.

Γράφει ο νευρολόγος Ανδρέας Π. Μούστρης
Κατηγορία: Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια

Η λευκοεγκεφαλοπάθεια CADASIL οφείλεται σε μεταλλάξεις στο γονίδιο NOTCH3. Όπως υποδηλώνει η ονομασία της, η κληρονομικότητά της έχει αυτοσωμικό επικρατητικό χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι κάθε προσβεβλημένο μέλος της οικογένειας έχει κληρονομήσει το παθολογικό γονίδιο από έναν επίσης προσβεβλημένο γονέα, ενώ η πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου για κάθε τέκνο είναι 50%. Σε σπάνιες περιπτώσεις ο ασθενής μπορεί να είναι το πρώτο προσβεβλημένο μέλος στο οικογενειακό δένδρο, κάτι που συμβαίνει όταν η μετάλλαξη δημιουργείται εκ νέου στο γενετικό του υλικό (αυτού του είδους οι μεταλλάξεις ονομάζονται «de novo»).

Η παθογόνος μετάλλαξη επηρεάζει τη λειτουργία των λείων μυικών ινών που αποτελούν ένα μέρος του τοιχώματος των αγγείων. Το αποτέλεσμα είναι η σταδιακή στένωση του αυλού των μικρών αρτηριών και αρτηριδίων, η παρεμπόδιση της ροής του αίματος και η επακόλουθη ισχαιμία (έλλειψη επαρκούς παροχής αίματος και οξυγόνου) των ιστών.

Ποια είναι τα συμπτώματα της CADASIL;

Αν και στην CADASIL προσβάλλονται οι αρτηρίες πολλών οργάνων, συμπτώματα εμφανίζονται κυρίως από το κεντρικό νευρικό σύστημα. Τα συνηθέστερα κλινικά χαρακτηριστικά της νόσου είναι τα ακόλουθα:

1. Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια

Είναι ισχαιμικού τύπου, οφειλόμενα στις αιμοδυναμικές μεταβολές που προκαλούνται από τη στένωση των μικρών αρτηριών. Συνήθως εμφανίζονται σε νέες ηλικίες και συχνά είναι πολλαπλά, οδηγώντας σε σταδιακή συσσώρευση αναπηρίας με την πάροδο των ετών.

2. Γνωστική έκπτωση και άνοια

Η έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών είναι πολύ συχνή και σχετίζεται με την ισχαιμία και τη νέκρωση περιοχών του εγκεφάλου (αποτελεί στην ουσία μια μορφή αγγειακής άνοιας). Συνήθως επιδεινώνεται σταδιακά, με «σκαλοπάτια» απότομης επιδείνωσης (κάθε απότομη κλινική επιδείνωση αντιπροσωπεύει συνήθως την εμφάνιση ενός νέου, μικρού εγκεφαλικού επεισοδίου).

3. Νευροψυχιατρικά συμπτώματα

Περιλαμβάνουν την εμφάνιση κατάθλιψης, μεταβολών της προσωπικότητας, διαταραχών του ύπνου, ευερεθιστότητας ή απάθειας.

4. Ημικρανίες

Ενίοτε αποτελούν το πρώτο σύμπτωμα της νόσου και εμφανίζονται, κατά μέσο, όρο περί την ηλικία των 30. Οι ημικρανίες συνοδεύονται συνήθως από αύρα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αύρα εκδηλώνεται είτε ως μικρής διάρκειας οπτική διαταραχή, είτε ως αιμωδίες (μουδιάσμα) αμέσως πριν την εμφάνιση του πονοκεφάλου (σημειώνεται ότι η ημικρανία με αύρα είναι πολύ συχνή στο γενικό πληθυσμό και όχι ειδικό γνώρισμα της CADASIL).

Πώς γίνεται η διάγνωση της CADASIL;

Η διάγνωση στηρίζεται στην αξιολόγηση των συμπτωμάτων, στα χαρακτηριστικά ευρήματα στη μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και στην ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού ισχαιμικών αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων ή άνοιας σε νέα ηλικία. Επιβεβαιώνεται με γενετικό έλεγχο ή με βιοψία δέρματος.

Πώς αντιμετωπίζεται η CADASIL;

Δεν υπάρχει μέχρι στιγμής αιτιολογική θεραπεία. Στις συνήθεις αρχές αντιμετώπισης περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:

• Ρύθμιση των γνωστών παραγόντων κινδύνου για αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (αρτηριακή υπέρταση, κάπνισμα, σακχαρώδης διαβήτης, υπερλιπιδαιμία, κτλ)
• Χρήση ασπιρίνης για την πρόληψη νέων αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων
• Θεραπεία της κατάθλιψης με αντικαταθλιπτικά
• Αποφυγή χρήσης τριπτανών για την αντιμετώπιση των ημικρανιών, καθώς υπάρχει ο θεωρητικός κίνδυνος πρόκλησης αγγειόσπασμου και εμφάνισης νέου αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.